TEMEL FOTOĞRAFÇILIK BİLGİSİ

Fotoğraf; nesneden yansıyan ışığın, çeşitli aletler kullanarak duyarlı yüzey üzerinde sabitlenmiş fiziksel izidir.

Fotoğraf kelimesi yunanca Photos (ışık), graphes (çizim) kelimelerinden oluşmaktadır. Işıkla çizim yapmak anlamına gelmektedir.

Fotoğrafta Temel Kompozisyon

İyi bir kompozisyon, bir fotoğrafın görsel etkisini artırarak izleyicinin dikkatini çeker.

İşte temel kompozisyon ilkeleri:

1. 1/3 Kuralı: Bu kurala göre, çerçeveyi hayali olarak dokuz eşit parçaya bölebilirsiniz. Önemli unsurları, örneğin ana konuyu bu çizgilerin kesiştiği noktalara yerleştirerek dengeyi sağlayabilirsiniz. Bu, fotoğrafı daha ilgi çekici hale getirir.
2. Dengeli Kompozisyon: Fotoğrafınızda dengeli bir görünüm oluşturmak için öğeleri eşit şekilde dağıtmaya çalışın. Bununla birlikte, dikkati merkezde tutan simetrik bir düzen yerine asimetrik bir düzen tercih edebilirsiniz. Asimetri, fotoğrafınıza daha fazla dinamizm ve hareket katmaya yardımcı olabilir.
3. Ölçek ve Yakınlık: Fotoğrafınızda ölçek ve yakınlık duygusu yaratmak için farklı büyüklükteki objeleri kullanabilirsiniz. Büyük bir nesne ön planda ise arka planda daha küçük bir nesne yerleştirmek, derinlik hissi yaratabilir.
4. Çizgileri Kullanmak: Doğal çizgiler, fotoğrafta derinlik ve yönlendirme sağlayabilir. Örneğin, bir yol, bir nehir veya bir çit gibi doğal çizgileri kullanarak gözleri fotoğrafın içine doğru yönlendirebilirsiniz.
5. Işığı Kullanmak: Işık, fotoğrafta önemli bir unsurdur. Gölgeler, tonlar ve yansımalar, fotoğrafınızın atmosferini ve duygusunu belirleyebilir. Işığın yönü, yoğunluğu ve rengiyle oynamak, fotoğrafınıza farklı bir etki verebilir.
6. Arka Planı Basitleştirme: Fotoğrafınızın ana konusunu vurgulamak için arka planı basitleştirmek önemlidir. Karmaşık veya dağınık bir arka plan, ana konunun kaybolmasına neden olabilir. Bu nedenle, arka planı sadeleştirmek için alan derinliği, odaklanma veya açı kullanabilirsiniz.

Bu temel kompozisyon ilkeleri, fotoğraflarınızı daha etkileyici ve ilgi çekici hale getirmenize yardımcı olabilir. Ancak unutmayın, bazen bu kuralları kırmak ve kendi yaratıcılığınızı kullanmak da önemlidir.

Kompozisyonla ilgili Bazı Kavramlar

KADRAJ:

Fotoğrafçı; elindeki boş çerçeveyi bilgisi, yeteneği, sezgisi, görgüsü ve entelektüel birikimi ile seçtiği, karar verdiği konusu üzerine yerleştirir. İçine yerleştirilecek konuların sınırlarını belirleyen bu çerçeveye ise kadraj adı verilir.

AKTİF VE PASİF DÜZENLEME:

Fotoğrafçının, kadraja aldığı konuyu belli bir ışıkta, belli bir görsel denge içinde ve anlatımın can alıcı anında yakalamak için yaptığı hareketlere aktif düzenleme denir.

Fotoğrafçı, bu hareketleri yapma özgürlüğünün kısıtlı ya da hiç olmadığı koşullarda ise elindeki olanakları kullanarak istediği çerçevelemeyi sağlayacak objektifi seçer, çerçeve içerisindeki düzenlemeleri gözetler, seçimini yapar, uygun ışığı ve doğru anı bekler. Bu durumda da pasif düzenleme den söz edilir. 

İLGİ MERKEZİ:

Fotoğrafta dikkatimizi ilk çeken, bizi çerçevenin içerisinde dolaşmaktan kurtaran nokta veya leke fotoğrafın ilgi merkezidir.

Bir fotoğrafa bakarken konuya ilgi merkezinden girer, sonra fotoğrafın konusunu kavrarız. Her fotoğraf, görsel bir anlatı sunar. Bu anlatı bir hikaye olabileceği gibi, göze hoş gelen bir görüntü de olabilir.

Eğer anlatılan hikaye ise bu çok yalın bir hikaye olabileceği gibi, çok karmaşık, alt metinlere sahip bir hikaye de olabilir. Fotoğrafçının görevi hikayesini olabildiğince açık bir şekilde izleyene aktarabilmektir.

Eğer fotoğrafçının tercihi alt metinler sunmak, izleyeni düşündürmekse çok yalın bir anlatım kullanmayı tercih etmeyebilir. Her hikayenin en azından bir tane ana öğesi olduğu gibi fotoğrafta da en azından bir tane görsel öğe bulunur.

Görsel öğe sayısı çok olduğunda hikaye sayısı artabilir ama bu hikayelerden bir tanesinin daha baskın olması onun ilgi merkezi  olmasını sağlar.

Temel Kompozisyon Öğeleri

Sadelik ve belirginlik; Fotoğraf ile verilmek istenen mesajın izleyici tarafından anlaşılması için çekilen fotoğrafta ifadeyi sağlayan görüntünün belirgin olması gerekir. Anlatım için gerekli ögeler kadraj içine alınıp izleyiciyi konu dışına sürükleyen görüntüler kadraj dışında bırakılmalıdır.

Fotoğrafta sadelik yakalamak için çekim noktası değiştirilebileceği gibi, alan derinliğinin etkisini de kullanılabilir.

Örneğin, bir portre çekiminde modelin arkasında ve önünde yer alan istenmeyen ögelerin alan derinliği azaltılmalıdır. Bu ögeler flu hale getirilerek istenmeyen ögelerin fotoğraf karesi içindeki önemi azaltılabilir. Aynı zamanda sade ve temiz bir fon kullanarak belirginlik sağlanabilir.

Uyum; İki ya da daha çok ögenin birbirini hareket, biçim, renk ve ton değerleri bakımından tekil hallerine göre daha güçlü etki yapması halidir. Uyumda ögelerin benzerliği yeterlidir. Uyum ögesi biçimsel, hareket, ton ve renk uyumu olarak karşımıza çıkar.

Tonda uyum: Gri renk tonlarının bir arada kullanılması gibi.

Biçim de uyum: Üçgenlerle üçgenlerin bir arada, yuvarlaklarla yuvarlakların bir arada kullanılmasıdır.

Harekette uyum: Aynı yöne giden objelerden oluşan fotoğraflardır.

Renkte uyum: Sıcak renklerle sıcak renklerin bir arada kullanılması, soğuk renklerle soğuk renklerin bir arada kullanılmasıdır.

KONTRAST

Kontrastta ise uyumda kullandığımız öğelerin tersini kullanarak (biçim, hareket, ton, renk) kompozisyon oluşturulur.

• Biçimde Kontrast: Üçgenlerle yuvarlakların bir arada kullanılması.
• Renkte Kontrast: Sıcak renklerle soğuk renklerin bir arada kullanılması.
• Tonda Kontrast: Çok açık renklerle çok koyu renklerin bir arada kullanılması.
• Harekette Kontrast: Farklı yönlere giden objelerin bir arada kullanılması.

IŞIK

Fotoğraflanan bir konunun belirginleştirilmesinde en etkili araç ışıktır. Işık, konuda vurgulanmak istenen noktaların diğer bölgelere göre daha aydınlık olmasını sağlar, vurgulanmak istenmeyen bölgelerinde karanlık olmaları fotoğrafta konunun belirginliğini artırır. Yanal ışık fotoğrafa derinlik kazandırır.

BÜTÜNLÜK

Bir diğer adıyla “ayıklama” diyebileceğimiz bütünlük, aslında çekim yapmadan önce yapmamız gereken ilk aşamadır. Fotoğrafın daha etkili, daha çarpıcı ve anlatım gücünün daha kuvvetli olması için, hedef dışında kalan diğer bütün görüntülerden kurtulmak gerekir.

Fotoğraftaki ilgi merkezine dikkat çekmenin yolları aranmalıdır. Bunun bir yolu, konuyu dikkati dağıtmadan ortaya çıkaracak bir fon seçmektir. Fotoğrafta öyle bir kompozisyon yaratılmalıdır ki fotoğrafın çekim nedeni açık olarak görülsün ve görüntüye giren tüm nesneler ilgi merkezi olarak seçilen konuyu tamamlasın.
Demek ki fotoğrafları yalınlaştırmak ve ilgi merkezini güçlendirmek için karmaşık olmayan bir fon seçmeli, konuya yaklaşarak ilgisiz nesneler fotoğraf alanı içine alınmamalıdır.

RİTİM

Birbirini tekrar eden en az üç nesnenin birlikte kullanılmasıdır. Ritmi bozan öğe ilgi merkezidir.

PERSPEKTİF

Bize yakın olan objelerin büyük bize uzak olan objelerin küçük görünmesidir.

İki tip perspektif vardır.

• Tek nokta perspektifi, perspektife konunun tam orta noktasından bakarız.
• Diyagonal perspektif, burada perspektif fotoğrafın bir köşesinde başlar diğer köşesinde biter.

ŞEMALAR

Şemalar konunun daha iyi algılanmasını sağlar. X, S, Z, üçgen ve daire şemalar en çok kullanılan şema tipleridir.

DENGE

• Simetrik denge; fotoğrafın iki tarafının eşit olduğu denge tipidir.
• Asimetrik denge; büyük ve merkeze yakın leke açık renkli, merkezden uzak olan leke ise koyu renkli ve küçüktür.

ALTIN KESİM KURALI

Görüntünün insan beyninde daha iyi algılanması için konunun fotoğraf üzerinde 4 noktadan birine yerleştirilmesi esasına dayanır.

UFUK ÇİZGİSİ KURALI

Fotoğraf dikey veya yatay kadraj fark etmeksizin üçe bölünür. Fotoğrafın konu olarak güçlü olan kısmına üçte ikilik ayrılır. Güçsüz olan kısım ise diğer üçte birlik kısımda kalır. Ufuk çizgisi hiçbir zaman ortadan geçmemelidir. Fakat yansıma olan durumlarda durumlarda ufuk çizgisi ortadan geçmelidir.

---

Makinelerde Kullanılan Objektif Türleri